"Baczki"

Baczki

gmina: Łochów

powiat: Węgrów

Według wpisu w Krajowym Rejestrze Zabytków: „zespół dworski, XVIII-XIX, nr rej.: 427/62 z 22.03 1962 oraz A-88 z 18.08.1982: dwór, drewn., lamus, park”

Obiekt: drewniany

Historia: W XVIII wieku Baczki były siedzibą Rozwadowskich. W I poł. XIX wieku należały do hrabiego Józefa Starzeńskiego, następnie do rodziny Brzozowskich herbu Korab. Kolejni właściciele to Rakowscy, od lat 60- tych XIX w. - Perlisowie (znani żydowscy przedsiębiorcy, właściciele lokalnej fabryki maszyn rolniczych i odlewni żeliwa), po nich Krzyżewscy i Markowie. W 1907 r. kupiła Baczki Maria Paszkowska. Jej syn, Kazimierz sprzedał dwór w 1920 r. Antoniemu Sadzewiczowi. W rękach tej warszawskiej rodziny znanej na polu nauki i kultury ( Maria Sadzewiczowa była założycielką gimnazjum w Łochowie , Marek Sadzewicz dziennikarzem i literatem) pozostał do lat 80. Obecnie należy do Marii Figlewicz i mieści - podobnie jak przed II wojną światową - pensjonat letni.

Styl architektoniczny: Jeden z najstarszych w okolicy dworów drewnianych. Posiada on konstrukcję zrębową z bali oszalowanych deskami. Zbudowany w połowie XVIII w., wyglądem przypomina rozłożystą chałupę przytłoczoną potężnym dachem naczółkowym krytym eternitem (dawniej gontem). Na osi elewacji frontowej ganek na dwóch filarach, zwieńczony trójkątnym frontonem. Obok dworu – lamus z XVII lub XVIII wieku. Jako budowla murowana, przeznaczony był do przechowywania cenniejszych rzeczy. Był również miejscem schronienia w razie pożaru lub niebezpieczeństwa. Otoczenie parkowe (pierwotnie 8 ha ) ukształtował podobno Roland Mique, twórca "wioski wersalskiej" Marii Antoniny, królowej Francji. Do dziś zachowały się wspaniałe aleje starodrzewu (lipa, jesion, grab).

Stan zachowania: Dwór w stanie wymagającym remontu (m.in. wymiany dachu z eternitu).

Własność: prywatna

Aktualne zagospodarowanie: w sezonie wakacyjnym - pensjonat

Ciekawostki: Naprzeciw dworu znajduje się XVII-wieczny lamus murowany. Miał on służyć tajemnym celom. Krążą legendy, że w czasie prześladowań religijnych po "potopie" mieściła się w nim zakonspirowana kaplica ariańska, a później loża masońska, połączona z dworem podziemnym korytarzem, którego wejście pozostaje do dziś tajemnicą, choć jego widocznym do dziś śladem jest pas ziemi między dwoma budynkami, na którym nie rosną drzewa, ani krety nie robią swoich kopców. Znakiem obecności masonów we dworze ma być pięcioramienna gwiazda (jeden z symboli wolnomularskich) umieszczona na żelaznym ćwieku w drzwiach wejściowych.

Ostatnia wizyta ekipy Stowarzyszenia "Pospolite Ruszenie": 23.04.2009.

Bibliografia dotycząca obiektu:
- Jaroszewski T., Baraniewski W., Po pałacach i dworach Mazowsza, cz. I, Warszawa 1995.
- Libicki P., Libicki M., Dwory i pałace wiejskie na Mazowszu, Poznań 2009.
- Postek R., Zabytki Węgrowa i okolic. Pałace i dwory; http://free.of.pl/d/dwory/baczki/prawa.htm
- Terpiłowski J., Sto dworów Mazowsza, Warszawa 2009.

Zobacz inne dwory na stronie:

Opracowanie projektu, treść, fotografie - Stowarzyszenie "Pospolite Ruszenie", 2009