Żelazowa Wola


gmina: Sochaczew

powiat: Sochaczew


Wyświetl większą mapę

Według wpisu w Krajowym Rejestrze Zabytków: „zespół dworski, 2 poł. XVIII, poł. XIX, nr rej.: A-357 z 24.08.1976 i z 10.06.1979: dwór, park”

Obiekt: murowany z cegły, otynkowany

Historia:  W XVI wieku Żelazowa Wola należała do Mikołaja i Piotra Żelazów, w drugiej połowie XVIII wieku do Łuszczewskich, a na przełomie XVIII i XIX stulecia stała się własnością Skarbków. W roku 1802 do dzieci Skarbków sprowadzono nauczyciela - Mikołaja Chopina, który poznał tutaj swą przyszłą żonę Teklę Justynę Krzyżanowską. W 1810 roku w lewej oficynie dworu Skarbków, urodził się ich syn Fryderyk. Rodzice Chopina w tym samym roku musieli jednak przeprowadzić się do Warszawy. Żelazowa Wola była w rękach Skarbków do 1834 roku. Później dobra zostały przejęte przez Szubertów i Peszków. Kolejnym gospodarzem został Adam Towiański (syn słynnego mistyka, Andrzeja), który kupił majątek w 1859 roku. W 1918 roku Żelazową Wolę rozparcelowano pomiędzy okolicznych chłopów. W 1928 roku właścicielem budynku dworskiego wraz z trzema hektarami gruntu został Komitet Chopinowski, a po 1953 roku Towarzystwo im. Fryderyka Chopina.
Obecnie istniejący dworek w Żelazowej Woli zbudowany został około 1800 roku jako oficyna przy dworze Kacpra i Ludwiki Skarbków. Plany architektoniczne budynku wykonali: Lech Niemojewski oraz Mieczysław Kuźma. W czasie wojen napoleońskich w roku 1812 dwór właściwy spłonął, a zachowały się jedynie dwie oficyny. Do roku 1834 w prawej zamieszkiwali właściciele. Po przejęciu posiadłości przez Adama Towiańskiego obie oficyny zostały gruntownie wyremontowane. W czasie pierwszej wojny światowej spłonęła prawa oficyna. Z całego założenia dworskiego został tylko podupadły budynek - miejsce urodzin kompozytora. Po 1926 roku dworek wykupiło od
ówczesnych właścicieli - rodziny Pawłowskich Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. W latach 1830-31 odrestaurowano dom według stanu z początku XVIII wieku. Prace podjęto staraniem Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Domu Chopina oraz Sochaczewskiego Komitetu Chopinowskiego.
Po wojnie przystąpiono do dalszych prac konserwatorskich. Od tej pory
dwór wraz z otaczającym go parkiem znajduje się pod opieką Towarzystwa im. Fryderyka Chopina, od niedawna - Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina.

Styl architektoniczny: Budynek parterowy, podpiwniczony. Na planie prostokąta, od frontu  ganek o dwóch pogrubionych kolumnach, podtrzymujący trójkątny szczyt. Naczółkowy dach pokryty  gontem. W ścianach szczytowych nad otworami okiennymi i wejściowym znajdują się profilowane gzymsy. Układ wnętrz jest dwutraktowy.

Stan zachowania: Dwór i park w bardzo dobrym stanie. 

Własność: Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina  

Aktualne zagospodarowanie: Muzeum Fryderyka Chopina

Ostatnia wizyta ekipy Stowarzyszenia "Pospolite Ruszenie": 21.04.2009.

Bibliografia dotycząca obiektu:
- Jaroszewski T., Baraniewski W., Po pałacach i dworach Mazowsza, cz. I, Warszawa 1995.
- Libicki P., Libicki M., Dwory i pałace wiejskie na Mazowszu, Poznań 2009.
- Terpiłowski J., Sto dworów Mazowsza, Warszawa 2009.

Zobacz inne dwory na stronie:

                             

Opracowanie projektu, treść, fotografie - Stowarzyszenie "Pospolite Ruszenie", 2009