Schody prowadzące niegdyś z dworu nad brzeg Narwi

 

 Zegrzynek

  gmina: Serock 

  powiat: Legionowo


Wyświetl większą mapę

Według wpisu w Krajowym Rejestrze Zabytków: "dwór, nr rej.: 1123/198 z 19.11.1959 (nie istnieje)"

Obiekt:
nie istnieje

Historia: W końcu XVIII wieku Zegrzynek należał zapewne do Cieleckich, Stępowskich i Wysłouchów. Od 1880 roku i w wieku XX  w rękach Szaniawskich. W czasie II wojny światowej majątek zarekwirowali Niemcy. Jerzy Szaniawski wrócił do Zegrzynka dopiero w 1950 roku. Władze nie były przychylne Szaniawskiemu, nałożyły na "dziedzica" ogromne podatki i kontyngenty np. masła (ponoć Szaniawski kupował je w sklepie, by potem oddawać jako własne). Szaniawski, by utrzymać dwór, zaczął wyprzedawać ziemię. Tuż obok postawiono dom wczasowy dla radzieckich budowniczych Pałacu Kultury i Nauki, później schronisko PTTK. Po śmierci Szaniawskiego w 1974 roku majątek - należący wedle testamentu do żony pisarza - przejął Skarb Państwa, powierzając zarząd nad nim Instytutowi Ziemniaka. Dwór spłonął w  niewyjaśnionych okolicznościach w 1977 roku.

Styl architektoniczny: Dwór (zbudowany w 1838 roku) był parterowy, nakryty dachem naczółkowym, z czterokolumnowym gankiem poprzedzającym wejście. Frontem skierowany w stronę Narwi, do której biegły wprost z domu szerokie schody.

Stan zachowania: schody, brama wjazdowa

Własność: Skarbu Państwa 

Aktualne zagospodarowanie: brak

Ciekawostki: W XIX wieku w Zegrzynku, powstał zakład przemysłowo-zbożowy. Nad samym brzegiem Narwi stanął czteropiętrowy, murowany młyn, wzdłuż brzegu budynki administracji, nowoczesne magazyny i domki robotnicze.  Zygmunt Szaniawski był świetnym fachowcem z zakresu przetwórstwa zboża. Pełnił rolę kierownika młyna i zarządcy folwarku. Powierzone dobra doprowadził do rozkwitu. Młyn dawał zatrudnienie kilkudziesięciu osobom. Nowoczesne magazyny były wypełnione towarem, a w pobliskich domkach nad Narwią zamieszkiwały rodziny robotników. Czas prosperity zakończył pożar. W 1902 roku młyn spłonął. Okoliczna ludność została bez pracy. Przed upadkiem Zegrzynek uratowali Szaniawscy, którzy postanowili domki opuszczone przez robotników zamienić na kwatery letniskowe. „Kurier Warszawski” w 1903 roku opublikował ogłoszenie zachęcające do przyjazdu „do nowo otwartego pensjonatu oferującego wygody”. Przez wiele lat, od połowy czerwca do końca września, Zegrzynek tętnił urlopowym życiem warszawiaków. Jeden z gości napisał w swych wspomnieniach, że Zegrzynek zrobił na nim większe wrażenie niż Londyn i Paryż.

Ostatnia wizyta ekipy Stowarzyszenia "Pospolite Ruszenie": 29.05.2009.

Bibliografia dotycząca obiektu:
- Libicki P., Libicki M., Dwory i pałace wiejskie na Mazowszu, Poznań 2009.

- Siedlecka, J., Obława. Losy pisarzy represjonowanych, Warszawa 2005.

- Terpiłowski J., Sto dworów Mazowsza, Warszawa, 2009.

 

Zobacz inne dwory na stronie:

Opracowanie projektu, treść, fotografie - Stowarzyszenie "Pospolite Ruszenie", 2009